maart 2016
In het arrest van het gerechtshof Den Haag van 2 februari 2016 (ECLI:NL:GHDHA:2016:159) lag het navolgende feitencomplex voor.

X. bezocht samen met vriend Y. de winkel van Bos Culemborg, exploitant van een bedrijf dat zich bezig houdt met inkoop en verkoop van motorfietsen, brom- en snorfietsen, het onderhoud ervan en de verkoop van aanverwante artikelen. Y. had interesse in de aankoop van een motorfiets van het merk Yamaha en wilde voorafgaan aan de eventuele koop een proefrit maken. Hij vulde een proefrit formulier in, gaf een kopie van zijn rijbewijs aan Bos Culemborg en vertrok voor zijn proefrit die van 16.00 uur tot 16.45 uur duurde. X. op zijn beurt had interesse in een motorfiets van het merk Honda en wilde uiteraard ook een proefrit maken voordat hij al dan niet tot verkoop zou overgaan. X. overhandigde aan Bos Culemborg een kopie van zijn rijbewijs, hem werd echter niet gevraagd een proefrit formulier in te vullen en ondertekenen. X. vertrok om 17.00 uur voor zijn proefrit, 10 minuten later vond een eenzijdig ongeval plaats. De motor raakte ernstig beschadigd.

Bos Culemborg vordert van X. vergoeding van de schade aan de motor, hij stelt daartoe dat X. het ongeval door onzorgvuldig rijgedrag (rijden met zeer hoge snelheid en het uitvoeren van een Wheely) veroorzaakt heeft en derhalve onrechtmatig heeft gehandeld. X. betoogt dat er van onrechtmatig handelen geen sprake is, hij heeft niet onvoorzichtig gereden, beroept zich voorts op overmacht en stelt dat niet voldaan is aan het relativiteitsvereiste van artikel 6:163 BW.

De kantonrechter acht voldoende aannemelijk dat X. onzorgvuldig heeft gereden en veroordeelt X. op grond van onrechtmatige daad tot het vergoeden van de door Bos Culemborg geleden schade. De kantonrechter beperkt het te betalen bedrag tot de daadwerkelijk schade, de misgelopen verkoopmarge wordt niet als schade toegewezen. X. gaat in hoger beroep.

Ook het hof wijst de vordering van Bos Culemborg toe, echter op een geheel andere grond:

‘De afspraak tussen Bos Culemborg en [appellant] dat [appellant] de betreffende motor enige tijd mocht meenemen voor het maken van een proefrit, waarbij het hof in aanmerking neemt dat niet gesteld of gebleken is dat tussen partijen reeds een (voorwaardelijke) koopovereenkomst was gesloten als bedoeld in artikel 7:45 BW (koop op proef), moet naar het oordeel van het hof worden aangemerkt als een overeenkomst van bruikleen als bedoeld in artikel 7A:1777 BW. Dat [appellant] het proefritformulier niet heeft ingevuld en ondertekend, doet aan het bestaan van deze (mondelinge) overeenkomst niet af. [appellant] had als bruiklener de verplichting om de nodige voorzichtigheid ten aanzien van de geleende motor te betrachten en om voor het behoud daarvan te zorgen, en voorts om de motor na de proefrit in goede staat aan Bos Culemborg terug te geven. Aangezien [appellant] als gevolg van het ongeval niet aan deze laatste verplichting heeft voldaan, is hij daarmee tekort geschoten in zijn verplichtingen jegens Bos Culemborg. [appellant] is aansprakelijk voor de als gevolg daarvan door Bos Culemborg geleden schade, tenzij de tekortkoming hem niet kan worden toegerekend en er dus sprake is van overmacht’.

In het kader van het beroep op overmacht stelt het hof dat de bewijslast van de stelling dat het ongeval is veroorzaakt door een buiten X. gelegen omstandigheid op X. rust en X. daartoe niets althans onvoldoende gesteld heeft.

Dit arrest is met name van belang voor de duiding van een proefrit. Waar de kantonrechter nog uit ging van een feitelijke handeling, immers achtte hij de aansprakelijkheid op grond van onrechtmatig handelen aanwezig, oordeelt het hof dat sprake is van een overeenkomst met alle rechten en plichten van dien.

Het komt niet zelden voor dat de grens tussen feitelijk handelen en handelen conform overeenkomst vaag is; voor het al dan niet aannemen van aansprakelijkheid en de mate waarin schade vergoed moet worden kan dit onderscheid van groot belang zijn. Voor meer advies ter zake, alsook voor juridische bijstand in rechte kunt u zich wenden tot Spera & Partners en Rechtsanwälte te Heerlen.